De meeste mensen zijn gek op shoppen. We houden van nieuwe kleding, leuke accessoires en cadeautjes voor onze familieleden en vrienden. Maar het liefst willen we niet te veel betalen voor onze aankopen. Dat we de voorkeur geven aan goedkoop winkelen blijkt wel uit het succes van winkels als Action, Big Bazar en Zeeman. Hier koop je nieuwe kleding, speelgoed, huishoudartikelen en woonaccessoires voor een schijntje. Maar sta je eigenlijk wel eens stil bij de verborgen kosten en de onzichtbare impact van deze producten?
De onzichtbare impact van onze aankopen
Babette Porcelijn schreef er al over in ‘De verborgen impact‘, een boek dat jaren geleden veel indruk op mij maakte. Maar liefst een vijfde van de totale klimaatimpact van producten en diensten is zichtbaar voor ons als consumenten. Verreweg de meeste belasting voor de planeet komt voort uit zaken waar wij doorgaans geen weet van hebben. Dit ligt in de productiemethodes, de gebruikte grondstoffen, de verwerking en het vervoer. Soms wordt er een tipje van de sluier opgelicht. Wanneer we horen over de misstanden in kledingfabrieken. Wanneer we horen hoe schaars onze grondstoffen eigenlijk zijn. Of wanneer er olie lekt in de oceaan door een barst in één van de leidingen. Maar meestal is dit alles een ver van ons bed show. Het is daarom ook niet verrassend dat het consumentengedrag door de jaren heen maar langzaam veranderd. Hoe kun je een gedragsverandering verwachten wanneer de consument geen weet heeft van de werkelijke kosten en impact van producten?
Tijd voor verandering
Uiteraard is het belangrijk dat consumenten hun koopgedrag aanpassen. We kunnen niet blijven consumeren zoals we nu doen, dat is duidelijk. Boeken als ‘De verborgen impact’, ‘Dit is een goede gids’ en ‘Het happy 2050 scenario’ sturen hier ook op aan. Maar het is duidelijk dat er meer nodig is om deze verandering in beweging te zetten. Er is behoefte aan openheid van bedrijven en organisaties, transparantie van de keten en zorg en aandacht voor mens, dier en milieu en die verantwoordelijkheid ligt lang niet alleen bij de consument.
Om bewustzijn bij burgers te creëren en grootschalige veranderingen en verduurzaming teweeg te brengen, is het belangrijk dat het werkelijke kostenplaatje van producten inzichtelijk wordt. Iedereen moet inzicht krijgen in de lange weg die dat simpele T-shirtje heeft afgelegd en de vele kostbare materialen die worden gebruikt in onze smartphones. En deze verantwoordelijkheid ligt bij bedrijven en organisaties.
Eén manier waarop bedrijven hun processen transparanter kunnen maken voor consumenten is door middel van een levenscyclusanalyse. De resultaten van een LCA bieden niet alleen consumenten inzicht in de bedrijfsvoering van een organisatie, maar biedt de organisatie ook handvatten om actief te verduurzamen. De resultaten kunnen gebruikt worden voor interne en externe communicatie en geven onder andere inzicht in de productiewijze, de effecten van het product tijdens gebruik en de afvalverwerking van het product. Een LCA is van betekenis voor de organisatie zelf, maar ook voor concurrenten en consumenten.
Wat kun jij doen?
Natuurlijk ben je als consument helemaal niet machteloos in deze situatie. Maar wat kunnen jij en ik nu doen om ons bewust te worden van deze onzichtbare impact en de duurzaamheid van onze aankopen? Een goed begin is nieuwsgierigheid. Wees nieuwsgierig naar de herkomst van producten en leergierig over afkomst, productieprocessen en bedrijfsvoering. Hoe meer je weet, hoe beter de keuzes zijn die je kunt maken. Maak er een goede gewoonte van om labels te lezen, onderzoek te doen naar bedrijven en maak gebruik van eerdergenoemde boeken en handige apps om wijzer te worden en meer te leren over duurzaamheid. Houd ook zeker jouw favoriete merken en bedrijven aansprakelijk. Wijs ze op hun verbeterpunten en geef aan inzicht te willen in hun keten. Hoe meer consumenten in actie komen, hoe meer ze de druk voelen om actie te ondernemen.
Dit artikel is geschreven in samenwerking met Hedgehog Company. Lees voor meer informatie mijn disclaimer.
Van de week zag ik ook weer de opmerking dat de grootste vervuilers ermee weg komen en wij de klos zijn als het gaat om klimaat.. Dat vind ik altijd heel bijzonder , want daarmee zeggen we als consument dat wij daar niets mee te maken hebben. Maar zonder consument geen producent en dus veroorzaken wij als consumenten de schade die grote vervuilers het klimaat toebrengen. Dus is het ook niet meer dan normaal dat wij ervoor opdraaien. Zouden de grote vervuilers meer moeten betalen om het klimaat te herstellen dan betalen wij dat als consument ook , want dat zou dan ook aan ons doorberekend worden. Dus linksom of rechtsom betalen doen we toch.