Waarom recycling niet de oplossing is

Als we het hebben over duurzamer leven en een duurzaam huishouden, aarzelen veel mensen niet om direct te vertellen dat ze heel goed aan afvalscheiding doen. Super natuurlijk! Alle beetjes helpen en zo kunnen we grondstoffen besparen. Maar helaas is recycling niet de oplossing voor al onze afvalproblemen. Dat klinkt misschien gek. Gemeentes en organisaties hebben de laatste jaren hun uiterste best gedaan om ons te overtuigen van het belang van afvalscheiding en recycling. Maar met recycling alleen komen we er niet. Vandaag leg ik graag uit waarom recycling een goed startpunt is voor een duurzamer leven, maar niet het eindpunt zou moeten zijn.

Niet alles is recyclebaar

Alhoewel we veel meer afval zouden kunnen recyclen dan we nu doen, is niet al ons afval recyclebaar. Zo’n 80 procent van ons afval zou gescheiden ingeleverd kunnen worden en gebruikt kunnen worden voor hergebruik. De overige 20 procent is restafval en kan niet hergebruikt worden. Zo zijn er bijvoorbeeld zeker 250 soorten plastics in omloop die lang niet allemaal kunnen worden gerecycled. Al dit overige afval gaat naar afvalenergiecentrales en wordt daar verbrand.

Materialen zijn niet oneindig recyclebaar

Het ‘gevaar’ van recycling is dat mensen denken dat het afval dat we produceren geen probleem is, omdat het toch hergebruikt kan worden. Dat is echter niet helemaal waar. Naast dat lang niet alles recyclebaar is, zijn materialen die wel hergebruikt kunnen worden vaak ook maar beperkt recyclebaar. Papier kan slechts 6 tot 7 keer gebruikt worden voordat de vezels te kort en te slap zijn geworden voor verder gebruik. En plastic is doorgaans vooral geschikt voor downcycling: door kwaliteitsverlies wordt het plastic gebruikt in een minder hoogwaardig product.

Niet iedereen doet aan afvalscheiding

In Nederland produceren we per persoon per jaar zo’n 500 kilo afval en slechts de helft daarvan wordt gescheiden ingeleverd. Een deel van de oorzaak is dat er maar weinig informatie bekend is over het recyclen van producten en grondstoffen. Producten waarvan bekend is dat ze goed hergebruikt kunnen worden, zoals papier en glas, worden beter gescheiden ingeleverd. Volgens MilieuCentraal wordt van dit afval zo’n 70 procent naar de papier- en glasbak gebracht. Beter voorlichting kan dus helpen, net als betere mogelijkheden om afval gescheiden in te leveren. Maar zelfs dan is recycling niet in elke woning en elke gemeente even succesvol mogelijk en zullen er altijd mensen zijn die geen heil zien in recycling.

Tijdens recycling gaan grondstoffen verloren

Er zijn producten die enorm goed gerecycled kunnen worden zonder of met minimaal verlies van grondstoffen. Denk aan diverse metalen bijvoorbeeld. Maar er zijn materialen die behoorlijk wat bewerking nodig hebben voordat ze weer hergebruikt kunnen worden en er zijn zelfs producten die slechts deels gerecycled worden. Tijdens dit proces gaan veel grondstoffen ook weer verloren. Zo is de recycling van veel elektronica nog lang niet perfect. Natuurlijk is het verlies aan grondstoffen veel minder dan wanneer er niet aan recycling zouden worden gedaan, maar gezien onze huidige situatie en de toenemende tekorten is elk verlies aan grondstoffen zorgwekkend.

Recycling is een vervuilend proces

Alhoewel het beter is om materialen in de keten te houden, kost ook het recyclen van producten energie en grondstoffen. Natuurlijk vaak minder dan wanneer de producten nieuw worden geproduceerd, maar er zijn duurzamere oplossingen voorhanden. Daarnaast zijn er bepaalde processen actief, zoals chemisch recyclen, waarbij afval wordt gereduceerd tot zuivere chemische bouwstenen. Zo kan er bijvoorbeeld van oud plastic weer nieuw plastic worden gebruikt. Voor dit proces zijn de kosten echter hoog en is het rendement maar beperkt. Daarnaast worden er mogelijk giftige stoffen uitgestoten en blijft men achter met chemisch afval.

Maar wat dan wel?

Maar wat nu? Als recycling niet de oplossing is, hoe gaan we ons afvalprobleem dan aanpakken? Laat ik vooropstellen dat ik niet zeg dat we moeten stoppen met recyclen. Het hergebruiken van materialen is ontzettend belangrijk om grondstoffen uit te sparen en afval te voorkomen. Maar het zou niet onze go to moeten zijn voor verduurzaming van verpakkingsmaterialen en het uitsparen van grondstoffen. Het zou eerder één van de laatste stops moeten zijn. De werkelijke oplossing ligt in het drastisch verminderen van ons afval. Laten we niet gemakzuchtig worden door de toegenomen mogelijkheden op het gebied van recycling, maar laten we denken aan oplossingen om deze processen nog een stap voor te zijn. Enkele van mijn tips staan hieronder. Ik hoor natuurlijk ook heel graag jullie tips!

• Verminder verpakkingen door vaker verpakkingsvrij boodschappen te doen
• Kies vaker voor tweedehands producten
• Weiger toekomstig afval door nee te zeggen tegen folders, flyers en freebies
• Maak meer producten gewoon zelf
• Kies voor verzorgingsproducten die minder impact hebben
• Hergebruik de materialen die je al in huis hebt
• Start je eigen composthoop
• Neem deel aan de deeleconomie en ruil/leen/deel erop los