Alhoewel er de laatste jaren een grote focus ligt op gezond leven en je door alle #fitgirls op social media haast zou denken dat iedereen de hele dag aan het sporten is en gezond eet, is niets minder waar. We leven met z’n allen steeds ongezonder; alle goede adviezen, inspirerende bloggers en vloggers en gezondheidsboeken ten spijt. Maar hoe komt het dat we, ondanks al deze inspirerende voorbeelden, toch niet komen tot een verandering in onze leefstijl? Deze vraag houdt mij al tijden bezig. Ik merk het ook bij mezelf: ik laat me dagelijks inspireren door vega(n) kookboeken, hippe meisjes op social media en allerlei positieve doelen, maar ik voer ook dagelijks de strijd tussen mijn innerlijke coach potato en mijn fitgirl ambities. Hoe stimuleer je gezond leven in een samenleving waar alles lijkt te draaien om snel, goedkoop en gemak?
Van coach potato naar fitgirl?
Ik ben zelf alles behalve een fitgirl. Ik heb altijd een broertje dood gehad aan sporten, was liever lui dan moe en wist tot enkele jaren geleden eigenlijk helemaal niet wat gezond eten en drinken eigenlijk was. Ik heb mijzelf behoorlijk tot de orde geroepen omdat ik graag gezond oud wil worden. Voor mijzelf en voor mijn kinderen. Want we worden wel steeds ouder, maar de vraag is hoe. Het aantal gezonde jaren van ons leven neemt namelijk steeds meer af. We worden wel ouder, maar met de nodige gebreken. Alhoewel veel gezondheidsproblemen gepaard lijken te gaan met het proces van ouder worden, zijn ook veel gezondheidsproblemen direct te wijten aan een ongezonde leefstijl. We bewegen te weinig, eten teveel ongezonde vetten, suikers en zout en krijgen te weinig vitamines en mineralen binnen. We zitten meer binnen dan buiten, staren teveel naar schermen en ervaren teveel stress op dagelijkse basis. Natuurlijk voel je je met zo’n lifestyle niet optimaal. Je krijgt te weinig voedingstoffen binnen, ervaart spierpijn door het teveel in één houding zitten en de conditie daalt door een gebrek aan beweging. Maar als je niet beter weet, zijn de gevolgen van zo’n lifestyle niet direct merkbaar of aanleiding tot actie. Dat is ook het gevaar van onze moderne lifestyle: als je de gevolgen niet direct merkt, is de motivatie voor verandering vaak ook moeilijker op te brengen of niet direct een prioriteit.
Hoe stimuleer je gezonder leven?
Als het zo moeilijk is om de intrinsieke motivatie voor een gezond leven te vinden, zou het dan niet verstandig zijn om externe factoren als motivatie te geven? Om gezond gedrag aan te moedigen of zelf te belonen en ongezond gedrag te ontmoedigen? Eigenlijk gebeurt dit op beperkte schaal al. We hebben het gezien met het rookverbod. We weten allemaal dat roken slecht is voor de gezondheid, maar voor veel mensen lijkt het gewoonweg te moeilijk om uit eigen beweging te stoppen. De overheid heeft zich hier uiteindelijk zodanig in gemoeid, dat een prijstoename, een rookverbod op diverse locaties en een verandering in het publieke discours het gevolg waren. Zo wordt op diverse fronten gewerkt aan actieve ontmoediging van ongezond gedrag. Toch blijkt de weerstand tegen zulk overheidsingrijpen vaak groot te zijn, ondanks alle positieve effecten ervan. De vettaks is hier een goed voorbeeld van. De vettaks, een accijns die geheven wordt over ongezonde en vette levensmiddelen, zou een oplossing moeten zijn voor de financiële aantrekkelijkheid van vaak ongezonde producten en een motivatie moeten zijn voor mensen om vaker te kiezen voor gezondere producten die niet belast zijn met deze accijns. De weerstand hiertegen is echter groot en de invoering hiervan lijkt niet van de grond te komen.
Bezwaren tegen overheidssturing
De weerstand tegen dit soort beleid is begrijpelijk. Door het heffen van specifieke accijns en het instellen van bepaalde maatregelen wordt namelijk niet iedereen evenredig getroffen. De leefstijl van mensen is namelijk erg verbonden aan factoren als sociale klasse, opleidingsniveau en inkomen. Lageropgeleiden doen vaak lichamelijk intensief werk, leven in een omgeving die minder gezond is en hebben vaak minder geld uit te geven aan voeding. Al deze factoren zijn van invloed op hun gezondheid en de zorgvraag zal dan ook hoger zijn. Echter, door beleid in te stellen dat gericht is op dit ongezonde gedrag, tref je juist de groepen in de samenleving die het al lastig hebben het hardst. Extra accijns op ongezonde levensmiddelen zullen nauwelijks merkbaar zijn in de portemonnee van iemand die financieel niet onbemiddeld is. Voor iemand die het financieel nauwelijks kan bolwerken, zal het waarschijnlijk niet worden ervaren als een knikje in de gezondere richting, maar enkel als een aanslag op het wekelijks budget. Persoonlijk zie ik meer heil in een subsidie voor gezonde producten. Zo krijgt het aanbod van gezonde producten een boost en wordt dit zowel voor de industrie als voor de consumenten financieel een stuk aantrekkelijker.
De juiste zorgverzekering kiezen
De laatste jaren lijkt er steeds meer aandacht te komen voor regulering van lifestyle via de zorgverzekering. Dezelfde bezwaren die eerder genoemd zijn, gaan echter op voor zorgverzekeraars met een aangepaste premie voor zogenaamde ‘ongezonden’. Want de belasting wordt hierbij scheef verdeeld in de maatschappij en hoe zou dit gecontroleerd moeten worden? En wat zijn de consequenties van al reeds bestaande aandoeningen op de toelating van mensen tot een nieuwe verzekering? Dit soort modellen kennen we al van verzekeringen uit onder andere Amerika en de onvrede over dit soort systemen is daar groot. Het lijkt mij niet wenselijk dat controle op leefstijl en zorgverzekeringen hand in hand gaan.
Natuurlijk zijn er ook andere manieren waarop de promotie van een gezonde leefstijl via de verzekering kan worden toegepast. Een gezondheidscontrole voor toelating of een aangepaste premie vind ik te ver gaan, maar een gepersonaliseerde zorgverzekering waar het financieel aantrekkelijk wordt gemaakt om gezonder te leven door het aanbieden van een zorgverzekering met korting of het geven van kortingen op sportscholen, biologische producten, vleesvervangers, gezondheidscontroles en alternatieve geneeswijzen zie je steeds vaker en vind ik persoonlijk een goede ontwikkeling. Een voorbeeld hiervan is de Vegapolis: een zorgverzekering voor vegetariërs en veganisten die korting aanbiedt voor diverse vegetarische producten en restaurants. Zo kunnen mensen de verzekering kiezen die past bij hun leefstijl of hun persoonlijke doelen en wordt gezonder leven op toegankelijke wijze aantrekkelijk gemaakt.
Ik ben en blijf groot voorstander van positieve beïnvloeding. Alhoewel de fitgirls op Instagram soms ontzettend irritant zijn, dienen ze wel als positieve inspiratiebron voor een heel nieuwe generatie. De talloze kookprogramma’s en kookboeken over gezond en vegetarisch koken die tegenwoordig uitkomen zijn een bron van inspiratie voor iedereen die houdt van koken en ook de supermarkten en producenten uit de voedingsindustrie dragen (al dan niet overheidsgestuurd) hun steentje bij door steeds meer de focus te leggen op de gezondere producten in de schappen. Het is en blijft natuurlijk lastig om een leefpatroon dat er decennialang is ingesleten zomaar teniet te doen, dat moet de verwachting ook niet zijn. Maar ik vertrouw erop dat, met de kennis van nu, we met alle partijen samen kunnen werken aan een betere gezondheid voor iedereen.
Dit artikel is geschreven in samenwerking met United Consumers. Lees voor meer informatie mijn disclaimer.
Ik denk,dat het ook fijn is, om het gewone leven mensen te kennen,die gezond willen leven. Dat stimuleert meer, dan al die enthousiaste foodies. Bovendien deel je dan nieuw opgedane kennis.
Dat is ook zeker zo. Zo kun je elkaar motiveren en kennis wisselen. Ik denk echter dat er veel mensen zijn die geen gelijkgestemden in de directe omgeving hebben, daarom zijn juist die fitgirls zo’n inspiratie.