Ik woon al meer dan een jaar in Deventer, maar ik kwam er pas onlangs achter dat de door mij zo bewonderde aardehuizen, waar ik al heel lang over wil schrijven, hier praktisch om de hoek liggen in het dorp Olst. Natuurlijk kon ik die gelegenheid niet voorbij laten gaan en besloot ik op een vrije zondag een bezoek te brengen aan Olst en deel te nemen aan één van de rondleidingen die elke twee weken worden georganiseerd door de bewoners van de gemeenschap. Tijdens de rondleiding krijg je een uniek kijkje in de gemeenschap en in enkele woningen en wordt er veel verteld over het ontstaan van deze bijzondere wijk en deze prachtige woningen.
Op een zondagmiddag werd ik, samen met diverse andere geïnteresseerden, verwelkomd door Estella, één van de bewoners van de wijk en vanaf het prille begin betrokken bij het project. Ze wist veel te vertellen over het ontstaan van het idee, de opbouw van de wijk en de ervaringen tijdens de opbouw en het leven in een aardehuis. Alhoewel de aardehuizen in Olst pas sinds enkele jaren hier staan is het plan al in 2006 ontstaan. Een groep inwoners van Deventer besloot toen op zoek te gaan naar een locatie en mogelijkheden om hun eigen ecologische wijk op te zetten. Het proces bleek langdurig en vol met obstakels en de oorspronkelijke groep initiatiefnemers wisselde regelmatig van bezetting. Gedurende 6 jaar werd er gezocht naar een locatie, werd er onderzoek gedaan naar bouwmethodes, duurzame energie en voorschriften en werd er advies ingewonnen en subsidie gevraagd. In Deventer bleek een ecologische wijk, zoals de initiatiefnemers voor ogen hadden, niet mogelijk te zijn, maar een aanbod uit Olst bleek uitkomst te bieden. Na jaren geduld werd er in de zomer van 2012 gestart met de bouw van in totaal 23 aardehuizen op een stuk grond van maar liefst 1,3 hectare. De huizen werden stuk voor stuk door de groep bewoners en diverse vrijwilligers opgebouwd terwijl ze in die tijd in caravans op het terrein woonachtig waren. Iedereen werkte mee aan elkaars huis en alle betrokkenen werd gevraagd minstens één dag in de week deel te nemen aan de bouw. In 2015 waren alle huizen klaar en kon men eindelijk de rust nemen die ze na al die jaren wel hadden verdiend.
De ecologische wijk, of woongemeenschap, bestaat uit volledig uit aardehuizen. Deze aardehuizen, ook wel earthships genoemd, zijn woningen die zijn gemaakt van natuurlijke en hergebruikte materialen en die zoveel mogelijk zelfvoorzienend zijn. Het idee voor de aardehuizen is afkomstig van de Amerikaanse architect Michael Reynolds. Hij bedacht de eerste concepten voor het aardehuis al in de jaren ’70 omdat hij een huis wilde ontwerpen dat zowel duurzaam ontworpen is als gebouwd kan worden met lokale en gerecyclede materialen door iemand met minimale bouwervaring. Zijn ideeën kregen al snel vorm en het resultaat was een woning opgebouwd uit leem, kalk, strobalen en, het meest verrassende onderdeel, autobanden! De keuze voor autobanden is niet heel erg vreemd als je je bedenkt dat autobanden na hun levensduur overbodig zijn en bij het vuilnis belanden. Deze banden krijgen als wanden van het aardehuis een tweede leven en hebben als belangrijk voordeel dat ze, door de manier waarop ze gestapeld en gevuld worden met zand, ook isolerend werken. Ze houden de aardehuizen warm door de opslag van warmte, maar ook koel wanneer de temperatuur buiten oploopt.
De aardehuizen in Olst zijn zoveel mogelijk gebouwd volgens de principes die Michael Reynolds voor ogen had. Voor de wijk en de woningen wordt waar mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke of gerecyclede materialen en de woningen zijn zoveel mogelijk zelfvoorzienend qua energie, watervoorziening en waterzuivering. Ze pompen zelf hun grondwater op en zuiveren dit met hun installatie in het Middenhuis. De afvoeren van de huizen werken met een biologisch filter, ook wel een helofytenfilter genoemd, en elk huis beschikt over een composttoilet. De meeste huizen zijn opgebouwd uit strobalen, kalk, leem en autobanden, al bleek het stapelen en vullen van de autobanden (600 banden per huis en een half uur werk per band!) zulk intensief en tijdrovend werk dat een gedeelte van de wanden uiteindelijk toch verder is gebouwd van strobalen. De zuidelijke kant van de woningen bestaan zoveel mogelijk uit glas zodat de huizen op een natuurlijke manier worden verwarmd en er veel natuurlijke lichtinval is in de huizen. Een bijkomend voordeel is dat je in de zomer nauwelijks zon in huis krijgt terwijl de zon in de winter het huis volop kan verwarmen. Veel huizen hebben ook nog prachtige dakramen die het ruimtelijke en open gevoel van de woning nog verder versterken. Voor overige verwarming in huis hebben bewoners kachels en vloerverwarming. Deze verwarming is mogelijk door zonnecollectoren op de daken die door middel van een buffervat de vloerverwarming en het warme water mogelijk maken. Naast zonnecollectoren zijn de huizen ook voorzien van zonnepanelen voor de energievoorziening.
De huizen zijn zoveel mogelijk in balans met elkaar en met de omgeving en dat zie je tot in de kleinste details terug. Zo bestaat de straatverlichting in de wijk uit bescheiden lage paaltjes die weinig lichtvervuiling geven en de omgeving zo min mogelijk verstoren. De wijk is gesloten voor autoverkeer: auto’s kunnen op de parkeerplaats voor de wijk worden geparkeerd. Dit maakt de wijk rustig en veilig voor jong en oud. Voor de wijk is door de gemeente een grote natuurlijke speelplaats gemaakt waardoor het hier voor kinderen een ontzettend prettige omgeving is. De bewoners hebben nog steeds plannen voor hun wijk. Zo willen zij graag de nu nog kale heuvels op het terrein laten begroeien zodat de algehele uitstraling van de woningen en de wijk nog natuurlijker en weelderiger wordt.
Ook op sociaal gebied is de wijk een ware gemeenschap te noemen. De bewoners hanteren een sociocratisch besluitvormingsmodel: beslissingen worden in overleg met elkaar genomen en met wederzijds respect en onderlinge solidariteit. Alhoewel het project een collectieve onderneming was is iedere bewoner van de wijk zelf verantwoordelijk voor de hypotheek van de woning en moest iedere bewoner voor de bouw zelf besluiten hoeveel grond zij tot hun beschikking wilden hebben en hoe groot zij hun huis wilden bouwen. Het buurthuis, ook wel het Middenhuis genoemd, is door alle bewoners samen betaald. Bij navraag vertelt Estella dat de kosten voor een aardehuis vergelijkbaar zijn met een ‘regulier’ koophuis, al besparen de bewoners hier wel op maandelijkse lasten door alle voorzieningen van de woningen.
De woonwijk in Olst is één van de eerste ecologische woonwijken in ons land, maar zal zeker niet de laatste zijn. Zoals veel van jullie al weten is er ook een project lopende in Boekel waar een groep individuen een duurzame woonwijk bouwt. De groep in Boekel heeft veel bouwmaterialen van de inwoners van Olst overgekocht en maakt veelvuldig gebruik van de expertise van de bouwers van de aardehuizen. Niet gek natuurlijk: de inwoners van Olst hebben volop ervaring opgedaan op het gebied van duurzame bouw, materialen, duurzame energie, watervoorziening en nog heel veel andere zaken. En de inwoners van Boekel zijn zeker niet de enigen die de bewoners van Olst consulteren voor inspiratie of advies. De wijk wordt zeer frequent bezocht door mensen die zelf ook plannen hebben voor een ecologische woonwijk en ook in de groep waar ik de rondleiding mee had bleek veel interesse te zijn voor het bouwen van een duurzame woning of het starten van een duurzame gemeenschap. Dat stemt mij heel erg hoopvol want wij hebben, net als blijkbaar vele anderen, ook de droom om uiteindelijk in een duurzame woonwijk te wonen. Het zijn nu nog toekomstdromen, maar hoe meer mensen hier interesse in hebben en hierin ook stappen willen zetten, hoe realistischer deze toekomstplannen worden voor ons. Wil je meer weten over de aardehuizen in Olst of zelf eens deelnemen aan één van de gratis rondleidingen? Breng dan een bezoek aan de website van de Vereniging Aardehuis. Hier vind je allerlei informatie over de woningen, maar ook alle data van de rondleidingen en andere activiteiten.
wow wat apart zeg!
Bijzonder he? Al zie je het wel steeds meer opkomen, ook in Nederland,