De lelijke waarheid achter palmolie

Ik heb het hier op Awkward Duckling al vaker gehad over schadelijke en milieuonvriendelijke ingrediënten in onze alledaagse producten in de keuken en voor onze persoonlijke verzorging. Eén van deze ingrediënten is palmolie waar de laatste tijd steeds meer aandacht voor is. Ik weet dat (reguliere) productie van palmolie gepaard gaat met veel problemen, maar de eerlijkheid gebied mij om te zeggen dat ik me er tot voor kort nooit zo in had verdiept. Dat zijn de moeilijke kanten van een duurzaam leven leiden: hoe duurzamer je wilt leven, hoe meer je te weten komt en hoe moeilijker je jouw eigen leven en jouw keuzes kunt maken. Het liefst zou je het op alle fronten goed doen, maar er blijkt altijd weer iets te zijn in je eigen dagelijkse routine dat toch niet duurzaam blijkt te zijn. Gelukkig is niemand perfect en zolang je je best doet is elke positieve verandering een stap voorwaarts. Na het zien van twee afleveringen van Groen Licht over palmolie besloot ik me er ook eens verder in te verdiepen in de productie en consumptie van palmolie en ik was hier erg geschokt door. Daarom vertelt ik jullie vandaag graag iets meer over palmolie en de schadelijk impact van de productie van palmolie op ons milieu.

Palmolie is olie afkomstig uit de palmvrucht. Deze oranjerode vrucht groeit aan de oliepalm en wordt voornamelijk geteeld en geoogst in Indonesië en Maleisië. De vruchten zijn relatief klein, maar vormen met wel honderden vruchtjes een grote tros. Van het vruchtvlees van de vrucht wordt palmolie gemaakt en van de pitten wordt palmpitolie gemaakt. De oliepalm geeft tot wel 30 jaar lang vruchten af en dit gebeurt het hele jaar door. De opbrengst van palmolie is behoorlijk en groter dan andere vergelijkbare oliesoorten. Dit maakt palmolie relatief goedkoop en daarmee dus erg populair voor gebruik in de meest uiteenlopende producten. Je kunt palmolie vinden als ingrediënt in ontzettend veel producten, waaronder veel voedingsmiddelen, cosmeticaproducten, schoonmaakmiddelen en biodiesel.

Het gebruik van palmvruchten wordt problematisch wanneer we kijken naar de manier waarop de teelt plaatsvindt. De teelt van palmvruchten vindt plaats op enorme plantages waar grote stukken oerwoud voor worden gekapt. Met het verlies van deze regenwouden verliezen we ook enorm veel plantensoorten en worden diverse diersoorten uit hun natuurlijke habitat verjaagd en bedreigd. Maar deze grootschalige ontbossing heeft nog veel meer dramatische gevolgen. Ontbossing leidt namelijk tot bodemerosie en laten we ook vooral niet vergeten dat bossen de temperaturen en regenval reguleren en daarmee overstromingen kunnen voorkomen. Door de grootschalige kap van bomen komt er ook nog eens veel CO2 vrij en we weten natuurlijk dat dit bijdraagt aan het broeikaseffect. De verdere verwerking van de palmvruchten leidt door de lozing van het afval in de rivieren tot watervervuiling met alle gevolgen van dien voor de lokale bevolking en flora en fauna. Ook voor de lokale economie heeft de grootschalige ontbossing en aanleg van plantages veel consequenties. Ik raad iedereen zeker aan om het artikel van Linda op Zaailingen te lezen over de verregaande gevolgen van deze plantages op mens, dier en milieu.

Alhoewel de opbrengst van de palmolieplantages dus behoorlijk groot is, weegt dit op geen manier op tegen de vele nadelige effecten van deze grootschalige teelt. Wat kunnen we met al deze informatie en wat kunnen we doen tegen deze praktijken? Kiezen voor biologische palmolie is geen optie omdat de biologische teelt verder geen gevolgen heeft voor de ontbossing. Om de productie van palmolie enigszins te reguleren is er een keurmerk voor duurzame palmolie: het RSPO-keurmerk. Deze organisatie geeft twee keurmerken voor palmolie af: het Certified Sustainable Palm Oil keurmerk en het Mixed Sustainable Palm Oil keurmerk. Het eerste keurmerk geeft aan dat minimaal 95% van de gebruikte palmolie in het product afkomstig is van duurzame teelt. Deze duurzame teelt houdt in dat de teelt niet ten koste mag gaan van natuurbos en de leefomgeving van bedreigde diersoorten. Ook zijn er diverse criteria voor de omgang met werknemers en de lokale bevolking. Het tweede keurmerk geeft enkel aan dat duurzame palmolie is gemengd met niet-duurzame palmolie en is dus alsnog helemaal geen garantie voor een duurzaam product. Alhoewel het mooi is dat er een bepaalde standaard wordt opgesteld voor de duurzame teelt van palmolie laten ook deze keurmerken nog flink wat te wensen over. Een duidelijkere boodschap kan worden afgegeven met het verminderen van de consumptie van producten met palmolie.

Maar hoe kun je jouw gebruik van palmolie verminderen? Natuurlijk helpt het al een heleboel als je veel producten zelf maakt of vers koopt. Groenten en fruit bevatten deze olie niet en hoe meer een product bewerkt is, hoe groter de kans is dat er palmolie aan is toegevoegd. Het succes van het vermijden van producten met palmolie valt of staat met het lezen van etiketten. In de meeste gevallen staat er op het etiket wel vermeld dat de plantaardige olie van de palm afkomstig is, voor voedingsmiddelen is dit zelfs al enkele jaren verplicht, al wordt dit op veel creatieve manieren vormgegeven. Allereerst kun je kijken of het woord ‘palm’ ergens op het etiket voorkomt. Niet alleen in de vorm van palm, palm olie of palm oil, maar ook in termen als palmitoyl tetrapeptide-3, palm stearine of palmitic acid. Helaas is palmolie ook verwerkt in producten onder heel veel andere namen. Op Palmolie.info vind je een ontzettend handige lijst met allemaal ingrediënten die zijn afgeleid van palmolie. Op de lijst vind je meer dan 200 stoffen die zijn afgeleid van palmolie! Omdat het natuurlijk onbegonnen werk is om dit allemaal in één keer te vermijden en te onthouden is het raadzaam om bij elke trip naar de winkel de etiketten goed te lezen, de ingrediënten te vergelijken met deze lijst en goed te onthouden of bij te houden welke producten sowieso palmolievrij zijn. Je kunt voor een overzicht aan producten die palmolievrij zijn ook terecht op de website van Palmolie.info. Zo kun je geleidelijk aan overstappen naar palmolievrije producten en nieuwe favorieten ontdekken die beter voor mens, dier en milieu zijn.