Ik & Mijn Geld

Het basisinkomen

Vorige maand kwam Zwitserland ineens in het nieuws met een wel heel bijzonder nieuw plan. Zwitserland overweegt namelijk om een basisinkomen in te stellen voor alle burgers. Geen uitkeringen meer, geen andere sociale voorzieningen, gewoon een basisinkomen van omgerekend € 2.000,- voor elke burger van het land. Dat is € 2.000,- per persoon om te besteden zonder enige voorwaarden of restricties. Absurd of geniaal?

Het basisinkomen werkt als volgt. Elke burger krijgt een basisbedrag uitbetaald door de overheid en hiermee vervallen tegelijkertijd alle aanvullende sociale toelagen. Het staat alle burgers vrij het inkomen zo te besteden zoals zij zelf geschikt vinden. Men hoeft dus geen verantwoording af te leggen over het bestedingspatroon of actief op zoek te zijn naar een baan om recht te hebben op de financiële bijdrage. Wie meer geld te besteden wil hebben kan nog gewoon gaan werken. In onderstaand filmpje wordt heel kort en duidelijk uitgelegd hoe het basisinkomen in zijn werk gaat.

Het idee van een basisinkomen is alles behalve nieuw. De 18e eeuwse filosoof Thomas Paine en econoom Milton Friedman uit de 20e eeuw dachten al na over dit idee. Het idee is zelfs een aantal keer als experiment uitgevoerd op kleine schaal. Het grootste experiment vond plaats van 1974 tot 1979 in Canada onder de naam ‘MINCOME Program’. In dit experiment kregen niet alle burgers een basisinkomen, enkel de burgers met een laag inkomen. Het experiment liep tot er nieuwe verkiezingen plaatsvonden en het project niet langer meer als nuttig werd beschouwd. Pas jaren later, toen de data werd geanalyseerd, bleek het project een groot succes te zijn geweest.

Maar waarom zou men kiezen voor een basisinkomen? In bovenstaande video wordt al aangehaald dat door de automatisering er steeds meer werk wordt verzet met behulp van steeds minder arbeidskrachten. Op zich een goede ontwikkeling: meer welvaart met minder werk. Echter, steeds meer mensen worden overbodig op de arbeidsmarkt en krijgen hierdoor geen inkomen meer. Betaald werk is niet langer meer een recht voor iedereen. En dat terwijl er in de ‘Universal Declaration of Human Rights’ staat dat ieder mens recht heeft op een inkomen dat hoog genoeg is voor een waardig bestaan, de mogelijkheid om onderdeel uit te maken van de maatschappij en een sociaal vangnet in geval van ziekte en werkloosheid. Om dit te realiseren voor alle burgers die geen plek hebben op de arbeidsmarkt met onze huidige sociale voorzieningen wordt een dure aangelegenheid.

Alhoewel wij in Nederland gelukkig nog deze sociale voorzieningen hebben blijkt het hier toch aan te schorten. Er wordt steeds meer gesneden in deze voorzieningen en steeds meer mensen leven onder de armoedegrens en verkeren in een uitzichtloze situatie. De sociale voorzieningen maken het mogelijk om net te overleven, maar ruimte voor zelfontplooiing of educatie is er niet. De kansen op de arbeidsmarkt worden er niet beter op. De economische crisis heeft er nog eens extra ingehakt en de toekomst ziet er niet erg rooskleurig uit. Vanuit steeds meer hoeken wordt opgeroepen tot een verandering van ons economische stelsel. Wellicht biedt het basisinkomen hier uitkomst.

Maar maakt gratis geld dan niet lui? Rutger Bregman heeft hier al een heel treffend artikel over geschreven door De Correspondent. Er is uit verschillende experimenten met het basisinkomen inderdaad gebleken dat mensen gemiddeld 5 tot 10 % minder gaan werken. Niet verwonderlijk als je in overweging neemt dat de meeste mensen de 40-uur werkweek te lang vinden en idealiter tussen de 20-30 uur willen werken. Maar wat is daar nu precies mis mee? Dromen we er stiekem allemaal niet van om ietsjes minder te werken en iets meer tijd te hebben voor onszelf, ons gezin en onze hobby’s? Het blijkt ook dat mensen die minder werken de overgebleven tijd vaak zeer nuttig besteden. Mensen zijn intensiever bezig met hun hobby, hun gezin, studie of hun persoonlijke ontwikkeling. Op deze manier kan men er bijvoorbeeld ook voor kiezen om vrijwilligerswerk te doen. Iets wat in onze huidige maatschappij, vaak opgejaagd door economisch gewin, nooit echt als ‘werk’ wordt gezien. Hetzelfde geldt voor fulltime moeders. De zorg voor het huishouden en kinderen wordt maar al te vaak niet erkend als een daadwerkelijke baan omdat de vrouw in kwestie niet meedraait in de economische mallemolen. ‘Geen verdiensten’ staat tegenwoordig gelijk aan ‘geen echte baan’.

In de jaren ’80 is al eens diepgaander onderzoek gedaan naar welke groepen mensen minder gingen werken. Hieruit bleek dat in eerdere experimenten vooral de getrouwde vrouwen het basisinkomen gebruikten om langer zwangerschapsverlof te nemen. Daarnaast werkten adolescenten minder en begonnen zij pas later aan hun eerste fulltime baan. Maar is dit werkelijk zo problematisch? Hoeveel vrouwen pleiten wel niet voor een langer zwangerschapsverlof. Ik vind het niet meer dan een logisch gevolg. En dat jongeren minderen werken (en dus meer tijd over hebben voor zichzelf en hun studie) later de arbeidsmarkt op gaan werkt in mijn optiek alleen maar in het voordeel van de ouderen die graag nog onderdeel willen uitmaken van de beroepsbevolking, maar tegenwoordig maar al te vaak als overbodig aan de kant worden geschoven.

Maar is dit basisinkomen wel financieel haalbaar? In het artikel ‘Gratis geld voor iedereen’ van Tegenlicht wordt hier dieper op ingegaan. Het blijkt uit verschillende onderzoeken dat de invoering van het basisinkomen rendabel is en opweegt tegen de kosten die de huidige Westerse landen tegenwoordig hebben aan sociale voorzieningen. Daarnaast wordt in bovenstaand filmpje van Basic Income Europe al geopperd dat er een extra belasting kan worden ingevoerd op luxeproducten of vervuilende producten om zo bij te dragen aan het basisinkomen.

Daarnaast wordt er geld bespaart op verschillende gebieden. De enorme werkloosheid waar Westerse landen tegenwoordig mee te kampen hebben kost de staat enorm veel geld. Met de invoering van het basisinkomen kan de druk van de arbeidsmarkt worden afgehaald. Naarmate er meer financiële zekerheid is zal de criminaliteit afnemen. Dit scheelt enorm in de overheidskosten. Ook zorgt financiële zekerheid en de mogelijkheden die daarmee gepaard gaan voor gelukkigere mensen, waardoor de zorgkosten dalen.

Een dergelijk systeem zou ook een heleboel problemen omtrent armoede oplossen in een samenleving. Natuurlijk ben ik niet zo naïef om te denken dat het alle armoedeproblematiek oplost. Er zullen mensen zijn die wellicht niet heel verantwoordelijk met hun geld kunnen of willen omgaan en hierdoor evengoed in financiële problemen zullen verkeren. Echter, de schaal waarop dit zou plaatsvinden is waarschijnlijk niet te vergelijken met de armoedeproblematiek waar wij nu mee kampen, zelfs in de Westerse landen.

Wegen die nadelen wel op tegen de enorme hoeveelheid voordelen van een basisinkomen? Een vast inkomen zonder voorwaarden zou voor veel mensen de druk van de ketel halen. Geen stress meer over geld, geen slechte onderhandelingspositie bij sollicitaties omdat je de baan ‘echt’ nodig hebt. Meer autonomie voor iedere burger omdat men financieel niet meer afhankelijk is van elkaar. Daarnaast opent het geld een heleboel deuren. Zo maakt het basisinkomen studeren toegankelijk voor mensen die daar wellicht nu de financiële middelen niet voor hebben.

Het invoeren van een basisinkomen vereist natuurlijk een totale omslag in een samenleving en kan niet van het één op het andere moment gerealiseerd worden. Een duidelijke verandering in de samenleving is echter al merkbaar. Steeds meer initiatieven worden opgezet om het basisinkomen een realistisch doel te maken. Daarnaast wordt er ook steeds meer aandacht aan het basisinkomen besteed in de media zodat het idee wordt verspreid in de samenleving.

Het voorstel voor het basisinkomen in Zwitserland werd ingediend door een burgercommissie. Wanneer een burgercommissie meer dan 100.000 handtekeningen verzamelt zal er een referendum over dit onderwerp komen. Het Zwitsers parlement zal in de herfst van 2016 stemmen over dit voorstel. Zal Zwitserland een voorloper worden in Europa? Ik ben heel erg benieuwd! Wil je meer weten over het basisinkomen? Kijk dan eens op basicincome.org of kijk de documentaire ‘Experimenteren met gratis geld‘ van VPRO Tegenlicht.

2 gedachten over “Het basisinkomen”

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *